Op bezoek bij Sjoerd Wartena van Terre de Liens

Op de hoogte blijven van al het Lenteland-nieuws? Schrijf je dan hier in voor onze nieuwsbrief!

Sjoerd Wartena, de Neerlandicus die zo’n 40 jaar geleden neerstreek in de Drôme in Zuid-Frankrijk om geitenboer te worden, richtte het Franse Terre de Liens op. Deze organisatie had tot doel om ‘toekomstboeren’ aan land te helpen. In 15 jaar hebben burgers door heel Frankrijk meer dan 100 miljoen euro beschikbaar gemaakt en zijn daarmee zo’n 250 boerderijen aangekocht op 7000 ha land.

Terre de Liens natuurlijk een enorme inspiratiebron voor Lenteland. We gingen op bezoek bij Sjoerd Wartena tijdens zijn verblijf in het Gooi om meer te horen over zijn ervaringen.

Vanuit welke drijfveer is Terre de Liens ontstaan?
“We zijn vanuit Amsterdam verhuisd omdat we buiten wilden wonen en zelfvoorzienend wilden leven. De eerste jaren in Frankrijk waren we vooral bezig met leren boeren. We ontmoetten daar een oude boerencultuur, de laatste mensen die de eeuwenoude traditie hadden meegekregen. Die mensen konden alles en van hen kregen we een schat aan kennis. Dat was een enorme bron van inspiratie en dat is wat écht interessant is: de ‘agriculture paysanne’, de kleinschalige landbouw in Frankrijk. Je producten verwerken op de boerderij, verkopen op de lokale markt, en daarmee werkgelegenheid en sociale cohesie op het land brengen. Dat zijn principes die, meer dan het biologische keurmerk, waarde creëren. Ik zie veel liever vier kleine boerderijen, dan één grote. We zagen dat het steeds moeilijker werd om aan land te komen en tegelijkertijd liep het platteland leeg. We dachten: hoe kunnen andere mensen, die de middelen niet hebben, ook zo’n boerderij starten?”

Hoe ontstond het idee van een grondfonds?
Sjoerd Wartena liet zich inspireren door in die tijd bestaande structuren zoals de ‘groupement fonciere agricole’ (GFA), en door voorbeelden uit het buitenland die collectief eigendom van land mogelijk maakten via zogenaamde ‘Trusts’. “De GFA in Frankrijk was te zwak en we zijn met een werkgroep op zoek gegaan naar een nieuwe vorm. Uiteindelijk is dat gelukt, onder andere met hulp van La Nef, de Franse groene bank.” In 2007 is de landelijke federatie Terre de Liens opgericht. Later is daar ook een investeringsfonds en een stichting bijgekomen die het financiële plaatje compleet maakten. Die drie samen maken toegang tot land voor boeren en hun gemeenschap mogelijk.”

Hoe heeft Terre de Liens zo veel boerderijen kunnen bekostigen?
Een groot deel van de financiering wordt lokaal opgehaald, bij familie, vrienden en de omgeving. Lokale vrijwilligers spelen daarin een hele belangrijke rol en maken daarmee de kans op succes van de financiering én de van de boerderij aanzienlijk groter. Inmiddels heeft de regeringsbank aandelen genomen en steunt het ministerie van landbouw de federatie. Ook pensioenfondsen, die verplicht zijn om 5% van hun vermogen in sociale fondsen te beleggen, staat te springen om onze aandelen.

Welk advies zou u Lenteland meegeven?
“De bedoeling van dit alles, van het werk dat we doen, is het veranderen van de mentaliteit van de mensen. Om daarmee de politiek de andere kant op sturen. Die paar toekomstboeren zijn leuk, maar het is een druppel op een gloeiende plaat. Realiseer je dat je onderdeel bent van de grote beweging die het anders wil. Werk dus samen met andere organisaties die hetzelfde willen en maak je samen sterk. Het zou geweldig zijn als alle organisaties die hier in Nederland aan werken een gezamenlijk platform opzetten!

Zorg daarnaast dat jullie boerderijen een collectief worden: brood bakken, kaas maken, een winkel – en natuurlijk educatie. Maak het boeren weer aantrekkelijk!”