Zo kweek je sterke en gezonde bomen

Daan Houwers is een van de boeren van de nieuwe Lenteland boerderij in Lochem. Hij is opgegroeid in Aalten en komt dus uit de omgeving. Daan gaat een boomkwekerij opzetten met een natuur-inclusieve manier van bomen kweken. Daan: “Ik heb er echt mega veel zin om dit hier allemaal op te zetten! Het meest vette vind ik dat het in de Achterhoek is. Ik wilde al een tijd boer worden. Dat dat nu op deze plek kan, is voor mij een droom die uitkomt. Dat ik iets kan betekenen voor de landbouwtransitie in mijn eigen regio.”

Boer worden

Daan studeerde Bos- en Natuurbeheer. “Ik vind het super interessant om te zien hoe je als mens met de natuur kunt samenwerken, die interactie. Daarom ben ik dit gaan studeren. Maar gaandeweg kwam ik erachter dat een boer eigenlijk veel meer in contact staat met een stuk land dan een ecoloog. Dat hij veel directer bezig is met ecosystemen bouwen en beheren dan waar ik voor opgeleid werd. Die boer is dagelijks bezig op dat stuk grond. Vaak leeft hij ook in het landschap waar hij mee werkt. En als boer voel je je verantwoordelijk voor zo’n plek, dat geeft een extra verbinding. Ik vond dat bijzonder om te zien en voel me daar heel erg door aangetrokken. Zo kwam een tijdje geleden de realisatie dat ik zelf ook het beste boer kan worden om mijn droom waar te maken.”

Bomen in een potje

“De afgelopen jaren heb ik ervaring opgedaan als regeneratief boer. Ik ben leerlingboer geweest bij Anne en Ricardo op Bodemzicht. Daar kwam ik erachter dat dit is wat ik wil doen met de rest van mijn leven. Deze manier van boeren brengt het landschap tot leven en werkt actief aan een gezond ecosysteem. Ik werkte in die tijd ook bij een bedrijf dat een kas deelde me een boomkwekerij. Dat was ook heel leerzaam en inspirerend, maar vooral omdat ik zag hoe ik het niet wil doen. Ik heb gezien hoe bomen in de kas worden opgekweekt met allerlei chemische hulp- en bestrijdingsmiddelen. Ze groeien supersnel de hoogte in. Bomen van 2 tot 2,5 meter in een vijf liter potje. Ze hebben een stok nodig om te blijven staan en kennen geen wind waardoor ze enorm slap zijn. Als je die buiten de kas in de grond plant, heb je grote kans dat ze het niet redden.”

Opgekweekt uit zaden

Bij de boomkwekerij die Daan als bedrijfstak van deze Lenteland boerderij opzet gaat dat anders. De bomen worden gekweekt in grote houten kisten die buiten op het perceel staan, zogenaamde ‘air prune boxen’. De bomen worden niet ge-ent, wat gebruikelijk is, maar opgekweekt uit zaden. Daan: “Ik ben heel erg enthousiast over deze manier van kweken, omdat je zo genetisch unieke planten kweekt, die heel weerbaar zijn. In de bomenteelt is het nu gebruikelijk om steeds kopieën te maken van eenzelfde plant. Die hebben dan allemaal dezelfde genetische eigenschappen, waardoor ze resistent zijn voor een paar ziektes of schimmels, maar veel vatbaarder voor een nieuwe situaties. Als je pech hebt ben je dan met één schimmel al je bomen kwijt.

Taaie planten

“Je ziet dat de bomen op deze manier relatief snel groeien, zonder chemische hulpmiddelen. Het zijn taaie gezonde planten. In hun eerste jaar staan ze al in weer en wind, dus ze kunnen ook tegen een stootje als ze op hun definitieve plek terechtkomen. En je kan ze makkelijk uit de kweekboxen halen, zonder wortels te beschadigen. We gaan onder meer Tamme Kastanje, Hazelaar, Zwarte Els en verschillende soorten pruimen kweken. Planten die vruchten dragen en planten die bijdragen aan biodiversiteit.”

Een natuurlijk proces

“Bomen van een jaar zijn soms al een halve meter hoog en geschikt om te verkopen. Als je bomen al op jonge leeftijd aanplant en op de definitieve plek zet, heb je een veel grotere kans dat ze goed aanslaan dan als ze al vijf jaar oud zijn voordat je ze verplant. Je creëert dan een veel natuurlijker proces voor de boom zelf en voor het microklimaat om de boom heen. Dat groeit dan mee met wat de boom nodig heeft in elke fase van zijn leven. Als je een boom van vijf jaar oud op een nieuwe plek zet, is de grond helemaal niet aangepast op wat die boom nodig heeft. Je mist dan bijvoorbeeld het juiste schimmelnetwerk dat de boom kan voorzien van voedingsstoffen.”

Bij het aanplanten van jonge bomen moeten mensen wel meer geduld hebben. “Ja, dat wordt de uitdaging voor de komende tijd, om uit te leggen waarom dat het wachten waard is. Bij bosbouw doen ze het al op deze manier. Aan mensen die meteen een producerende fruitboom willen, heb ik nog wat uit te leggen. Er is wel een groeiende markt voor dit soort bomen, met meer vraag dan aanbod.

Lekker nuchter

Ik zou het geweldig vinden om een groot gedeelte van mijn eigen regio hier in de Achterhoek straks te kunnen voorzien van deze gezonde bomen. Ik heb een grote connectie met het landschap en de mensen, die hebben een speciaal plekje in mijn hart. Het lijken misschien een beetje stugge types, maar het zijn gewoon hele nuchtere mensen. Voor mij voelt het heel vertrouwd. Ik begrijp vaak goed waarom ze een beetje terughoudend zijn.”

“Vandaag ging ik koffiedrinken bij de buurman van ’t Gagel. Daar krijg ik dan zoveel energie van! De welwillendheid is er, maar op een voorzichtige manier. Want het is natuurlijk wel een beetje anders wat we hier gaan doen, in vergelijking met de vorige eigenaren. Ik zie het als mijn missie om mensen in de buurt te betrekken bij wat we hier willen neerzetten.”

“We zullen zoveel mogelijk aansluiten bij wat hier al gebeurt aan sociale activiteiten. De vorige boeren hadden hier een buurtvereniging en een jaarlijkse BBQ. Dat wil ik graag voortzetten. Mensen houden van dat soort tradities. Ze zouden het jammer vinden als dat stopt of dat je het heel anders gaat doen. Voor ons is het een mooie manier om te begrijpen hoe het hier gaat en om kennis te maken met de buurt.”

Starten

“Ik sta te trappelen om te beginnen, om alles op te zetten wat er opgezet moet worden. Dat ik eindelijk met de praktijk kan beginnen en kan gaan bouwen aan een landbouwsysteem waar ik in geloof. Een van de meest fantastische dingen is dat ik dat samen kan gaan doen met dit team van boeren. Er is altijd klankbord, advies, iedereen kent wel iemand. Het is geweldig om met deze grote groep te kunnen starten.

Lees hier de interviews met de andere boeren van deze Lenteland boerderij: Anne van Leeuwen, Roos Burger en Ricardo Cano Mateo.