Regeneratie meten

Wat is het resultaat van regeneratieve landbouw?

Als je als Lenteland boer dagelijks bezig bent op je stukje land, maak je veel van de processen waar regeneratie om draait dagelijks mee. Je ziet de bodem levendiger worden, de natuur opleven en je ziet minder plassen op plekken waar die eerder wel aanwezig waren na een plensbui. Het leven keert terug, vaak al na enkele maanden. De boeren zijn dat eigenlijk voortdurend aan het monitoren, maar wat zij zien wordt nog niet gestructureerd opgeslagen en geanalyseerd. Daarvoor heb je een goed monitoringssysteem nodig en dat is vol in ontwikkeling.

Meten op de Lenteland boerderijen

Hier zie je Loet Paulussen en Madzy Korte door het veld lopen met wat meetinstrumenten waarmee ze kijken naar de bodem en biodiversiteit. Zij zijn samen met Eliane Bakker het monitoringssysteem voor Lenteland en de boerderijen aan het opzetten. Loet vertelt wat ze precies gaan meten, hoe ze dat gaan doen en waarom het belangrijk is om een goed monitoringssysteem te hebben.

Wat heb je eraan?

Loet: “Wij hebben als Lenteland een visie op wat regeneratie ons als mens, boer en natuur kan opleveren en dat proberen we in de praktijk te brengen met de boerderijen. Dan is het natuurlijk belangrijk om te weten of de praktijken op de boerderijen ook tot de beoogde doelen leiden. Met de meetresultaten kunnen we bijsturen en geleerde lessen delen. En zo kunnen we ook aan anderen laten zien wat deze manier van voedsel produceren oplevert. Investeerders, mede-eigenaren, groente-abonnees en andere geïnteresseerden willen weten wat er gebeurt op de boerderijen en wat de impact is van hun investering in tijd of geld.

In het lab

Loet: “Sommige dingen kun je goed door deskundigen laten meten in een laboratorium. Bijvoorbeeld een bodemvoedselwebanalyse met een microscoop, waarbij je kunt bepalen welke bacteriën, schimmels, protozoa en nematoden aanwezig zijn. Ook de aanwezigheid van organische stof en nutriënten kan zo goed gemeten worden. Dit zijn wel kostbare activiteiten, dus die willen we combineren met metingen die we zelf in het veld kunnen uitvoeren.”

Veldwerk

Als je zelf gaat meten zijn er tal van mogelijkheden. Loet noemt er een aantal op. “Het leven in de bodem kan je bijvoorbeeld meten door een wormentelling. Wormen staan redelijk hoog in voedselpiramide van het bodemvoedselweb. Door het tellen van wormen en door ze te classificeren naar verschillende soorten kan je al heel veel zeggen over gesteldheid van het bodemleven.”

Proefkuil

“Een visuele bodembeoordeling is ook mogelijk. Je graaft dan een kuil waarin je verschillende aspecten beoordeelt met scorekaarten: de doorwortelbaarheid, de structuur van de bodem en de verschillende lagen. En je kunt de ‘infiltratie capaciteit’ meten. Daarbij meet je hoeveel water de bodem opneemt en hoe snel het water wegzakt. Je slaat dan bijvoorbeeld een pvc-ring in de grond, vult die met water en meet hoe lang het duurt voordat het water geheel is opgenomen.” Hiernaast zie je boer Yves die een grondmeting doet bij boerderij ‘t Sierveld.

Bovengronds

Ook boven de grond kan je van alles meten. Zo kan je in graslanden ‘vegetatie plotjes’ uitzetten. Je bakent bijvoorbeeld een gebied van 2 x 2 meter af en gaat tellen welke soorten er aanwezig zijn. Is het grasland kruidenrijk en neemt dit toe? Hiernaast zie je Madzy in de soorten tellen in een afgebakend stuk grasland. Daarnaast zijn er natuurlijk vlindertellingen, vogeltellingen, mottentellingen, amfibieëntellingen en meer.

Doelstelling centraal

Loet: “Het is belangrijk om goed te bepalen wat je doel is. Je begint breed en wordt steeds specifieker. Voor ons gaat dat zo: met Lenteland willen we een landschap regenereren door het verbouwen van voedsel. Regenereren betekent dat we de biodiversiteit willen verhogen en de bodemgezondheid willen verbeteren. Dit omvat onder meer een vitaal bodemvoedselweb, een goede bodemstructuur en een goede sponswerking van de bodem. Vervolgens moet je bepalen hoe je dat gaat meten en wanneer iets ‘beter’ is.

Wat meten we?

“We zijn nu aan het bepalen wat we precies gaan meten. Dit willen we zorgvuldig aanpakken omdat regeneratie een complex proces is. Je wilt het bekijken als een samenwerkend geheel. Als je bijvoorbeeld iets wilt zeggen over de bodem, kun je niet alleen naar een organische stof kijken. Dan mis je de context en de complexiteit van het geheel. Het hangt allemaal samen: de processen in de bodem, de biodiversiteit en de activiteiten van de boer.”

Eigen aanpak

Loet: “We merken dat er veel behoefte is aan een manier om deze vorm van landbouw zo goed en compleet mogelijk te kunnen monitoren. Er bestaat nog geen perfecte methode. Wij proberen niet het wiel opnieuw uit te vinden, maar bouwen voort op wat al is gedaan. Daarom hebben we met veel specialisten en organisaties gesproken die hier mee bezig zijn. Hun ervaringen nemen we mee in onze aanpak.”

Doe mee!

Loet: “Waar we nu vooral behoefte aan hebben is hulp bij het doen van de metingen.” Woon jij dicht bij een van de boerderijen en lijkt het je leuk om een paar keer per jaar mee te doen aan het monitoren van vogels, vlinders, amfibieën, flora of bodem? Meld je dan aan en draag bij aan dit proces! Voor meer informatie of je aanmelden, neem contact op met Loet@lente.land.