De eerste crowdfunding campagne van een Lenteland-boerderij gaat bijna van start. Over een paar weken kan je mede-eigenaar worden van Erve Kiekebos! Lenteland-teamlid Gijsbert Koren is mede-oprichter van CrowdAboutNow, heeft meer dan 10 jaar ervaring met het begeleiden van crowdfunding projecten en zet deze ervaring nu in voor onze regeneratieve gemeenschapsboerderijen. Hoogste tijd dus om hier eens wat meer te vertellen over Gijsbert. Over wat hij doet én over wat hem drijft.
Door Rachelle Eerhart
Als er iets centraal staat in het leven van Gijsbert is het wel het coöperatieve initiatief. Hij gelooft sterk in de kracht van mensen die samen ergens de schouders onder zetten. Dit speelt zeker niet alleen een rol in zijn werkzame leven. Ook privé geeft hij er invulling aan. Zo verhuisde hij samen met zijn gezin twee jaar geleden van Amsterdam naar Zutphen om daar in een wooncoöperatie te gaan wonen. ‘Ik hou ervan als mensen die iets willen veranderen dat gewoon zelf gaan realiseren in plaats van het simpelweg te roepen of het politiek te agenderen. Ik vind dat een hele fijne manier om in het leven te staan, om zo onderdeel te zijn van de verandering.’
Crowdfunding als tool voor verandering
Gijsbert was tijdens zijn studie Industrieel Ontwerpen al actief als ondernemer. Samen met studievrienden zag hij dat in de economische crisis van 2007-2008 banken minder geneigd waren risicovolle investeringen te ondersteunen. Tegelijkertijd werd het door de opkomst van bijvoorbeeld iDeal makkelijker om geld van de ene naar de andere, ook onbekende persoon over te boeken. ‘Wij zagen kansen in het koppelen van mensen met geld aan ondernemers met een goed plan. Zo werd het toch mogelijk om zonder tussenkomst van een bank geld op te halen voor je nieuwe bedrijf.’ De oprichting van crowdfunding platform CrowdAboutNow was een feit. ‘Geweldige initiatieven als Fairphone en Seepje zijn mede dankzij crowdfunding van de grond gekomen. Crowdfunding is voor mij echt een tool voor verandering.’
Investeren in dat wat je belangrijk vindt
Gijsbert leerde dat mensen met crowdfunding kunnen laten zien wat zij belangrijk vinden. ‘Natuurlijk gaat het ook om het rendement, maar centraal staat dat mensen door te investeren kunnen zeggen: “dit is de wereld die ik wil zien.” Het is een coöperatieve manier van investeren en je ziet dat mensen die meedoen vaak een sterk gevoel van mede-eigenaarschap hebben, nog los van de vraag of ze ook formeel mede-eigenaar zijn. Het is iets totaal anders dan dat je je geld bij een bank hebt staan en de bank je geld investeert. En er komt dus meer bij kijken dan alleen de kille ratio, mensen sturen hun geld naar wat ze belangrijk vinden.’
Ondernemers begeleiden
In 2011 stapte Gijsbert uit CrowdAboutNow omdat hij zich wilde richten op de sociale kant van crowdfunding, op het begeleiden van ondernemers die campagnes opzetten. Samen met Simon Douw richtte hij Douw&Koren op. ‘Naast het opzetten van campagnes, hielpen we overheden met het stimulering en regelgeving voor crowdfunding en werkten we samen met financiële instellingen om ook daar de kansen van crowdfunding op de kaart te zetten. Onze missie was om de acceptatie en adoptie van crowdfunding te versnellen. We geloofden er sterk in dat dit een manier was om mensen meer vorm te kunnen laten geven aan de wereld.’
Alternatief model voor aandeelhouderschap: steward-ownership
Tijdens zijn jaren bij Douw&Koren groeide het inzicht bij Gijsbert dat ondanks de democratiserende kracht van crowdfunding er eigenlijk iets niet goed zat in het fundament van het bedrijfsleven. ‘Ik vind dat er iets niet klopt aan het huidige model van aandeelhouderschap. Aandeelhouders zijn zo belangrijk, ze zijn zelfs belangrijker dan het bedrijf zelf. De aandeelhouders kunnen immers alles doen met het bedrijf wat ze willen. Financieel rendement op de korte termijn staat daardoor in de praktijk vaak centraal, terwijl het in deze tijd meer dan duidelijk is dat we naar de lange termijn moeten kijken.’ Hij vond een alternatief in het concept ‘steward-ownership’ waarbij het idee is dat het bedrijf en de missie centraal staan en niet de economische belangen van een aandeelhouder.
Het bedrijf en de missie centraal
‘Steward ownership laat zich inspireren door een oude gedachte van inheemse volkeren: “Hoe kan ik de aarde bezitten waar ik op loop, hoe kan ik de lucht bezitten die ik inadem?” – een bedrijf dat steward owned is, is niet automatisch goed voor de wereld, maar als je de puur financieel gedreven motivatie eruit haalt, zou het wel heel gek zijn om iets te gaan doen dat niet goed is voor de wereld. Iets slechts gebeurt namelijk meestal als bijproduct van een financiële focus. Daarnaast staat steward voor iets als hoeder, dienaar of rentmeester. Een steward staat in het bedrijf, doet het voor de missie van het bedrijf.’
Stemrecht en financiële belangen gescheiden
Vanuit stichting We Are Stewards helpt Gijsbert ondernemers die hun bedrijf op de principes van steward-ownership willen baseren om zo hun impact te maximaliseren. Het is een ondernemingsvorm waarbij stemrecht (macht) en economisch recht (financiële belangen) van elkaar gescheiden zijn. Het stemrecht rust bij de mensen die betrokken zijn bij het bedrijf en wordt winst geïnvesteerd in het bedrijf of gedoneerd in lijn met de missie van het bedrijf. Daarnaast kunnen investeerders en oprichters eerlijk gecompenseerd worden. De missie van het bedrijf wordt geborgd door bijvoorbeeld een stichting met dezelfde doelstellingen een gouden aandeel met een vetorecht te geven. ‘Dit voorkomt dat bedrijven die het anders proberen te doen op den duur toch ten prooi vallen aan een financieel gedreven investeerder waardoor de aandeelhouders een mooie uitkering kunnen krijgen’, vertelt Gijsbert.
Ook bij de boerderijen staat de missie centraal
In zijn rol bij Lenteland komen de twee passies van Gijsbert, crowdfunding en steward-ownership, bij elkaar. De structuur van de regeneratieve gemeenschapsboerderijen is zo ingericht dat de missie van de boerderij altijd centraal zal staan. Gijsbert legt uit: ‘Elke boerderij wordt een coöperatie die eigenaar wordt van grond en gebouwen. Iedereen kan daar mede-eigenaar van worden met een focus op mensen die in de buurt wonen.
Binnen de boerderijen staat een gezonde vorm van ondernemerschap centraal, winst maken geeft immers aan dat een bedrijf succesvol is, maar de winst zal nooit boven de principes van regeneratie worden geplaatst. Het uitnodigen van de gemeenschap om de boerderij heen om mede-drager van de plek te worden past daar heel goed bij. Als het een plek wordt waar je je eten haalt, waar je de boer kent, waar je je onderdeel voelt van de gemeenschap, dan gaat het zijn van certificaathouder al heel snel niet meer om de financiële winst die je eruit kan halen. Dan gaan er andere waarden spelen.’
Luisteren naar wat mensen belangrijk vinden
De afgelopen maanden sprak Gijsbert allerlei mensen die zich als potentiële financier bij Lenteland hebben aangemeld. ‘Ik vind het erg belangrijk om te luisteren naar wat mensen belangrijk vinden en ik ben natuurlijk hartstikke benieuwd naar wat mensen aantrekt in Lenteland. Het valt me op dat er veel mensen ongelofelijk blij zijn dat we met Lenteland echt bouwen aan een oplossing, dat we hen een concreet stukje hoop en handelingsperspectief bieden.’ De animo voor het mede-eigenaarschap van de regeneratieve gemeenschapsboerderijen komt volgens Gijsbert uit allerlei hoeken: van de Amsterdamse Grachtengordel en klimaatactivisten tot mensen uit een boerenfamilie en enorme natuurliefhebbers. ‘Mensen zijn zelf tot de conclusie gekomen dat het anders moet met ons voedselsysteem, en komen dan onder andere uit bij Lenteland. Dat vind ik echt mooi om te zien.’
Binnenkort start de eerste crowdfunding campagne voor Erve Kiekebos en Gijsbert begeleidt boeren Jaap & Niels bij het vormgeven van de campagne. Vanuit zijn ervaring met crowdfunding adviseert hij de boeren hoe ze een goede campagne opzetten en hoe ze stap voor stap mensen kunnen gaan betrekken zodat de boerderij langzaam een echte gemeenschapsboerderij wordt.
